जिल्हा निवडणूक विभाग

विभागाचे कार्य

निवडणूक विभागाच्या कायदेशीर कार्यपद्धती खालीलप्रमाणे वर्गीकृत केल्या आहेत:

१. फोटो मतदार यादी

• नागरिकांची त्यांच्या संबंधित मतदारसंघात मतदार म्हणून नोंदणी करणे.

• नोंदणीकृत मतदारांना मतदार फोटो ओळखपत्र (EPIC) प्रदान करणे.

• मतदार यादी पुनरावलोकन प्रक्रिया राबविणे.

• मसुदा आणि अंतिम फोटो मतदार यादी प्रकाशित करणे.

२. परिषद मतदारसंघासाठी मतदार यादी तयार करणे

• पदवीधर मतदारसंघासाठी मतदार यादी तयार करणे.

• शिक्षक मतदारसंघासाठी मतदार यादी तयार करणे.

• अकोला-बुलढाणा-वाशीम स्थानिक स्वराज्य संस्था मतदारसंघासाठी मतदार यादी तयार करणे.

३. निवडणूक प्रक्रिया राबविणे

• संसदेच्या सार्वत्रिक व पोटनिवडणुका

• विधानसभेच्या सार्वत्रिक व पोटनिवडणुका

• परिषद मतदारसंघाच्या सार्वत्रिक व पोटनिवडणुका

महत्वाच्या योजना

१. मतदार नोंदणी:

जनप्रतिनिधी अधिनियम, 1950 च्या नियम 14 नुसार, चार पात्रता दिनांक निश्चित केले गेले आहेत – 1 जानेवारी, 1 एप्रिल, 1 जुलै आणि 1 ऑक्टोबर. यानुसार, प्रत्येक वर्षाच्या 1 जानेवारीला वार्षिक पुनरावलोकन कार्यक्रम आयोजित केला जातो. तसेच, उर्वरित तीन पात्रता दिनांकांवर (1 एप्रिल, 1 जुलै, 1 ऑक्टोबर) अतिरिक्त अर्ज स्वीकारले जातात.

२. मतदान केंद्रांचे पुनर्रचना प्रस्ताव तयार करणे:

निवडणूक आयोगाच्या निर्देशानुसार, प्रत्येक मतदान केंद्रात जास्तीत जास्त 1500 मतदार असावेत. सध्या अकोला जिल्ह्यात 1741 मतदान केंद्रे आहेत. मतदारसंख्या वाढत असल्याने हा आकडा वाढण्याची शक्यता आहे. मतदार संख्येतील वाढ, इमारतींची स्थिती, नवीन इमारतींची उपलब्धता, भौगोलिक बदल, कायदा-सुव्यवस्थेतील बदल यासारख्या विविध घटकांचा विचार करून मतदान केंद्रांचे पुनरावलोकन आवश्यक आहे. ही प्रक्रिया “मतदान केंद्रांचे पुनर्रचना (Rationalization of Polling Station)” म्हणून ओळखली जाते.

३. विशेष शिबिरे:

“प्रणालीबद्ध मतदार शिक्षण व निवडणूक सहभाग” (Systematic Voter Education and Electoral Participation – SVEEP) अंतर्गत नवीन मतदार, महिला मतदार, PVGTs आणि तृतीयपंथीय मतदारांची नोंदणी करण्यासाठी वेळोवेळी विशेष शिबिरे आयोजित केली जातात. ही शिबिरे महाराष्ट्र राज्य मुख्य निवडणूक अधिकारी कार्यालयाच्या मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार आयोजित केली जातात

४. अर्ज कुठे करावा?

🔹 ऑफलाइन अर्ज:

• अर्जदाराने संबंधित मतदार नोंदणी अधिकारी (Voter Registration Officer) किंवा मतदान केंद्र पातळीवरील बीएलओ (BLO) यांच्याकडे अर्ज सादर करावा.

🔹 ऑनलाइन अर्ज:

1. https://voters.eci.gov.in/login
2. वोटर हेल्पलाइन अ‍ॅप: https://play.google.com/store/apps/details?id=com.eci.citizen&hl=en-US
3. https://voters.eci.gov.in/

५. आवश्यक कागदपत्रे:

(अ) मतदार नोंदणीसाठी:

🔹 नवीन मतदार नोंदणी (18 वर्षे पूर्ण झालेल्या नागरिकांसाठी) – अर्ज फॉर्म-6 सह खालील कागदपत्रे जोडावी:
वयाचा पुरावा (यापैकी कोणतेही एक कागदपत्र)

1. जन्म प्रमाणपत्र (स्थानिक स्वराज्य संस्था / नगरपालिका / जन्म-मृत्यू नोंदणी अधिकारी यांच्याकडून जारी)
2. आधार कार्ड
3. पॅन कार्ड
4. ड्रायव्हिंग लायसन्स
5. शासकीय कागदपत्र जिथे जन्मतारीख नमूद आहे
6. पासपोर्ट

🔹 परदेशी मतदारांसाठी (Foreign Voters) – अर्ज फॉर्म-6A सह खालील कागदपत्रे जोडावी:

1. व्हिसा
2. पासपोर्ट

(ब) नाव वगळण्यासाठी (Exclusion) – अर्ज फॉर्म-7 सह:

• मृत व्यक्तीच्या नावाच्या वगळण्यासाठी मृत्यू प्रमाणपत्र आणि अर्जदाराने केलेले स्वाक्षरीत निवेदन आवश्यक.
• कायदेशीर पुरावा आणि योग्य कारणासह अर्ज सादर करावा.

(क) बदल, शिफ्टिंग किंवा दुरुस्ती (Form 8):

🔹 निवासस्थानी बदल, नावाची दुरुस्ती, EPIC बदल, अपंग मतदार चिन्हांकनासाठी अर्ज फॉर्म-8 सह कोणतेही एक कागदपत्र आवश्यक:

1. पाणी/वीज/गॅस बिल (किमान 1 वर्षे जुने)
2. आधार कार्ड
3. राष्ट्रीयकृत/अनुसूचित बँकेचे पासबुक
4. भारतीय पासपोर्ट
5. महसूल विभागाचा मालकी हक्काचा पुरावा (किसान वाही इत्यादी)
6. नोंदणीकृत भाडे करार (भाड्याने राहात असल्यास)
7. नोंदणीकृत विक्री कागदपत्र (घर खरेदी केल्यास)

६. आवश्यक शुल्क:

• कोणतेही शुल्क आकारले जात नाही.