बंद

आपत्‍ती व्‍यवस्‍थापन विभाग

आपत्‍ती व्‍यवस्‍थापन विभाग

  • आपत्ती पूर्वतयारी: आपत्ती येण्यापूर्वी जोखीम ओळखणे, आपत्ती व्यवस्थापन योजना तयार करणे, पुर्वतयारीच्‍या अनुषंगाने नागरीकांना प्रशिक्षण देणे आणि जन जागरूती करणे.
  • आपत्कालीन प्रतिसाद: नैसर्गिक किंवा मानवनिर्मित आपत्ती (उदा. पूर, भूकंप, दुष्काळ, अपघात) घडल्यास तात्काळ बचावकार्य, मदत आणि वैद्यकीय सुविधा उपलब्ध करणे.
  • समन्वय: स्थानिक प्रशासन, पोलिस, अग्निशमन दल, आरोग्य विभाग आणि स्वयंसेवी संस्थांसोबत समन्वय साधून आपत्ती व्यवस्थापन प्रभावीपणे करणे.
  • पुनर्वसन आणि पुनर्बांधणी: आपत्तीनंतर प्रभावित लोकांचे पुनर्वसन करणे, पायाभूत सुविधांची दुरुस्ती करणे आणि जीवन सामान्य स्थितीत आणणे.
  • जोखीम कमी करणे: भविष्यातील आपत्तींचा धोका कमी करण्यासाठी प्रतिबंधात्मक / सौम्‍यीकरण उपाययोजना राबवणे

कार्य

आपत्‍तीपुर्व आपत्‍ती दरम्‍यान व आपत्‍ती नंतर आवश्‍यक व प्रभावी उपाय योजना करणे

  • आपत्तीमुळे होणारे नुकसान कमी करणे आणि नागरीकांचे प्राण वाचवणे.
  • आपत्तींची शक्यता आणि परिणाम कमी करण्यासाठी दीर्घकालीन उपाययोजना राबवणे.
  • आपत्तीच्या वेळी जलद आणि प्रभावी मदत प्रदान करणे.
  • लोकांना आपत्तींना सामोरे जाण्यासाठी सक्षम आणि जागरूक बनवणे.
  • आपदग्रस्‍ताना दुष्‍काळ,टंचाई स्थितीमध्‍ये तातडीने मदत उपलब्‍ध करणे.
  • चारा टंचाई, पाणी टंचाई स्थितीमध्‍ये प्रभावी उपाययोजना करणे.
  • आपत्तीच्या आधी, दरम्यान आणि नंतर अचूक माहिती गोळा करून लोकांपर्यंत पोहोचवणे.
  • शेतकरी आत्‍महत्‍या विषयक प्रकरणांच्‍या अनुषंगाने आवश्‍यक माहिती संकलन करून जिल्‍हा स्‍तरीय बैठक आयोजित करणे व पात्र कुटुंबांना तातडीने मदत वितरीत करणे.
  • शेतीपिक नुकसान, घरांचे नुकसान, पशुधन नुकसान, जखमी/मृत व्‍यक्‍तीच्‍या कायदेशीर वारसांना मदत वितरीत करणे.

योजना

शासन निर्णय क्रमाांक: सीएलएस-2022/प्र.क्र.349/म-3 दिनांक. 27 मार्च 2023 नुसार राज्‍य आपत्‍ती प्रतिसादी निधीमधुन सदर शासन निर्णयानुसार निश्चित केलेल्‍या विविध आपत्‍तींना देय मदत पुढील प्रमाणे आहे.

  1. (अ) आपद्ग्रस्‍त मृत व्‍यक्‍तीच्‍या कुटुंबियांना देय आर्थिक सहाय्य

मृत व्‍यक्‍तीच्‍या वारसाांना रु.४.०० लाख इतकी मदत

(ब) अवयव अथवा डोळे निकामी झाल्यास देय आर्थिक सहाय्य

  • 40% र्ते 60% अपंगत्‍व आल्यास रु 74,000/-
  • 60% हून अनधक अपंगत्‍व आल्यास रु.2.50 लाख इतकी मदत

क) जखमी व्‍यक्‍ती इस्पितळात दाखल झाला असल्यास

  • एक आठवडयापेक्षा अधिक कालावधीकरीता इस्पितळात दाखल झाल्यास रु.16000/-
  • एक पेक्षा कमी कालावधीकनरर्ता दाखल झाला असल्यास रु.5400/-

(ङ) नैसर्गिक आपत्तीमध्ये दोन दिवसापेक्षा अधिक कालावधीकरीता क्षेत्र पाण्‍यात बुडाले असल्यास घरे    पूर्णतः वाहून     गेली असल्यास / पूर्णतः क्षतीग्रस्‍त झाली असल्यास कपडे/ भाांडी / घरगुती    वस्‍तुकंरीता अर्थसहाय्य

  • प्रतीकुंटुब रु.2500/- झालेल्या नुकसानाकरीता
  • प्रतीकुंटुब रु. 2500/- घरगुती भांडी/ वस्‍तु नुकसानीकरीता
  1. अ) शेती जमीनीवरील गाळ (वाळूचा / गाळांचा /मातीचा थर ३ इंचापेक्षा अधिक

     जमा होणे, राज्य आपत्‍ती  प्रतिसाद निधी

ब) डोंगराळ शेत जमीनीवरील मातीचा ढिगारा (मलबा) काढणे.

क) मत्‍स्‍यशेती दुरूस्‍ती करणे/ मातीचा थर काढणे / पूर्ववत करणे.

  • प्रत्येक बाबीकरीता रु.18000/- प्रति हेक्‍टर प्रती शेतकरी
  • कमीत कमी अनुज्ञेय मदत रु.2200/- पेक्षा कमी नसावी.

ड) दरड कोसळणे, जमीन खरडणे, खचणे व नदी पात्र/प्रवाह बदलल्यामुळे शेत जमिन वाहून जाणे.

  • महसूल अभिलेखानुसार शेत जमीनीचे मालक असलेल्या फक्‍त अल्प व अत्यल्प भूधारक शेतक-यांना रु.47,000/- प्रनर्त हेक्टर या दराने मदत अनुज्ञेय राहील.
  • कमीत कमी अनुज्ञेय मतद रु.5,000/- पेक्षा कमी नसावी.

3.. (अ) शेती पिके,फळ पिके आणि वार्षिक लावगवडीचे पिके

  • कोरडवाहू क्षेत्रासाठी रु.8,500/- प्रती हेक्टर आणि पेरणी केलेल्या क्षेत्राच्या मर्यादेत. कमीत कमी अनुज्ञेय मदत रु. 1000/- पेक्षा कमी नसावी आणि पेरणी केलेल्या क्षेत्राच्या मर्यादेत अनुज्ञेय राहील.
  • आश्‍वा‍सति जलसिंचन योजनेखालील क्षेत्रांकरीता रु.17,000/- प्रती हेक्‍टर कमीत कमी अनुज्ञेय मदत रु.2,000/- पेक्षा कमी नसावी आणि पेरणी केलेल्या क्षेत्राच्या मर्यादेत अनुज्ञेय राहील.

(ब) बहुवार्षिक पिके

  • बहुवार्षिक पिके प्रती हेक्टरी रु.22,500/ सदर मदत पेरणी केलेल्या क्षेत्राकरीताच अनुज्ञेय असून कमीत कमी अनुज्ञेय मदर्त रु.2,5००/- पेक्षा कमी नसावी

 

  • रेशीम उत्पादन
  • एरी, मलबेरी, टसर रेशमासाठी रु.6,000/- प्रती हेक्‍टर मुग रेशमासाठी रु.7,500/- प्रती हेक्टर कमीत कमी अनुज्ञेय मदत रु.1,000/- पेक्षा कमी नसावी आणि पेरणी केलेल्या क्षेत्राच्या मर्यादेत अनुज्ञेय राहील.

(iii) 2 हेक्टर क्षेत्रापेक्षा जास्‍त भूधारण करणा-या शेतक-यांना निवीष्‍ठा अनुदान

  • कोरडवाहू क्षेत्रासाठी रु.8,500/- प्रती हेक्‍टर आणि पेरणी क्षेत्राच्या मर्यादेत,
  • आश्‍वासित जलसिंचन योजनेखालील क्षेत्राकरीता रु.17,000/- प्रती हेक्‍टर आणि पेरणी क्षेत्राच्या मर्यादेत.
  • सर्व प्रकारच्या बहुवार्षिक पिकाकरीता रु.22,500/- प्रती हेक्टर आणि पेरणी क्षेत्राच्या मर्यादेत . 33% अथवा त्यापेक्षा अधिक शेती पिकांचे नुकसान झाल्यास व २ हेक्टरच्या मर्यादेपर्यंत मर्यदेत अनुज्ञेय असेल.

 

  1. दुधाळ जनावरे ओढकाम करणारी जनावरे किंवा माल वाहतुकीसाठी वापरण्‍यात येणारी जनावरे दगावल्‍यास दिली जाणारी मदत
  • दुधाळ जनावरे : रू.37500/-म्हैस / गाय/उंट/याक/ मिथुन इत्यादी

रु.4000/- मेंढी / बकरी / डुक्कर

  • ओढकाम करणारी जनावरे – रु.32,000/- उांट / घोडा/ बैल इत्यादी

रू.20,000/- वासरू / गाढव / शिंगरू / खेचर जरी

  • कुक्‍कुटपालण ः- मदत रू.100/- प्रती कोंबडी, रू.10,000 /- प्रती कुटुंब मर्यादेत. कोंबडयांचा मृत्‍यु हा     नैसर्गिक आपत्तीमुळे झालेला असणे आवश्यक.
  1. Recovery & Reconstruction: (30% Of SDRMF i.e. Equal To 37.50% Of SDRF Allocation for the year)

  अ) पूर्णतः नष्‍ट / पडझड झालेली घर

      1) पक्की घर ः- सखल भागांसाठी बाधित घरांसाठी रु.1,20,000/ प्रती घर

2) कच्ची घर ः- डोंगरी भागातील बाधित घरांसाठी रु. 1,30,000/- प्रती घर

     ब) अंशत: पडझड झालेली घरे (झोपडी वगळुन) जेथे किमान १५% पडझड झाली असल्यास –

        1) पक्की घर ः- रु.6,500/- प्रती घर

2) कच्ची घर ः- रु.4,000/- प्रती घर

    क) पडझड / नष्ट्ट झालेल्या झोपडया

 1) रु.8,000/- प्रती झोपडी (झोपडी म्हणजे तात्‍पुरते कामचालवू झोपडे, कच्च्या घरापेक्षा तकलादु , झावळया,    माती, प्‍लास्‍टीक इत्यादीपासून तयार केलेले राज्य व जिल्‍हा स्‍तरीय अधिका-यांनी झोपडे म्हणून    प्रमाणित केलेले)

    ड) घराला जोडून असलेला गोठा

1) रु.3,000/- प्रती गोठा

 

  • शासन निर्णय क्र.एससीवाय-1205/प्र.क्र.189/म-7 दि.23 जानेवारी 2006 नुसार

शेतकरी आत्‍महत्‍या सदर शासन निर्णयानुसार निश्चित केलेली देय मदत पुढील प्रमाणे

1) संबंधीत आत्‍महत्‍याग्रस्‍त शेतक-यांच्‍या वारसांना रू. 1 लक्ष इतकी मदत देय आहे.

अ‍.क्र. सेवेचे नाव लिंक
1 मौसम विभागा अंतर्गत दर्शविण्‍यात येत असलेल्‍या हवामानची स्थिती https://mausam.imd.gov.in/
2 आपत्‍ती व्‍यवस्‍थापनअंतर्गत शासकीय विभागस्‍तरावर उपलब्‍ध साहित्‍य https://idrn.nidm.gov.in/

 

3 नैसर्गिक आपत्‍ती मुळे शेती पिकाच्‍या नुकसानीचे शेतक-यांना मिळत असलेल्‍या आर्थिक मदत वाटपाच्‍या स्थीतीची तपासणी https://mh.disastermanagement.mahait.org/PaymentStatus
4 नागपुर विभागंतर्गत मौसम दर्शविण्‍यात येत असलेल्‍या हवामानची स्थिती https://.imdnagpur.gov.in/