गौणखनिज विभाग
गौणखनिज हे कोणत्‍याही बांधकामाचा मुख्‍य कणा असल्‍यामुळे कोणत्‍याही राष्‍ट्राच्‍या औदयोगीक पायाभुत सुविधांच्‍या विकासासाठी महत्‍वाची भुमिका बजावते तसेच शासनाच्‍या महसुल वसुलीमध्‍ये महत्‍वाचा स्‍त्रोत असल्‍याची भुमिका बजावते. त्‍यामुळे खनिज हे राज्‍यांचा खजिना असल्‍याचे ओळखले जाते व त्‍यानुसार खनिजांवर देखरेख ठेवणे व त्‍यांच्‍या निष्‍काशनाबाबत राज्‍यात उपयुक्‍त नियमावली व निर्णय जारी केले जातात. त्‍यानुसार महाराष्‍ट्र राज्‍यासाठी खान व खनिज (विकास व विनियमन) अधिनियम 1957 च्‍या आधारे महाराष्‍ट्र गौण खनिज उत्‍खन्‍न (विकास व विनियमन) नियम 2013 जारी केलेला आहे. त्‍यानुसार अकोला जिल्‍हयात आढळुन येणा-या गौण खनिजाच्‍या निष्‍काशनाबाबत खालीलप्रमाणे गौणखनिज शाखेतून कार्यवाही केली जाते.
खाणपरवान्‍याचे प्रकार-
1. दिर्घ मुदतीचा खाणपट्टा
2. अल्‍प मुदतीचा तात्‍पुरता खाणपरवाना
3. गौणखनिजाचा साठा व विक्री व्‍यापारी परवाना.
1. दिर्घ मुदतीचा खाणपट्टा-
महाराष्‍ट्र गौण खनिज उत्‍खन्‍न (विकास व विनियमन) नियम 2013 मधील प्रकरण दोन नियम 3 ते 57 नुसार खाणपट्टा मंजुर केला जातो. त्‍याकरीता अर्ज पध्‍दत व कागदपत्रे खालीलप्रमाणे आहे.
I. महाराष्‍ट्र गौण खनिज उत्‍खन्‍न (विकास व विनियमन) नियम 2013 मधील नमुना-ख मध्‍ये अर्ज.
II. ज्‍या क्षेत्रासाठी अर्ज केला असेल त्‍यासाठीचे हक्‍काचे अभिलेख- 7/12
III. क्षेत्राचे स्‍थान दाखविणारा नकाशा – मोजणी शीट ‘क’ प्रत
IV. शासनाचे कुठलेही देय नसल्‍याचे स्‍वयं-घोषणापत्र / ना-देय प्रमाणपत्र
V. जागेचा चतुर्सिमा नकाशा.
VI. अर्जदाराचे पॅन कार्ड
VII. वित्‍तीय प्राप्‍तीकर विवरणपत्र – (ITR)
VIII. कार्ड
उपरोक्‍त कागदपत्रांसह महाखनिज या ऑनलाईन पोर्टलवर अर्ज करण्‍याकरीता अनिवार्य असुन ऑनलाईन अर्ज कार्यालयात दाखल झाल्‍यानंतर आवश्‍यक ईतर विभागांकडुन ना-हरकत व कागदपत्रे मागविण्‍यात येतात. ईतर आवश्‍यक विभागांकडून ना-हरकत प्राप्‍त झाल्‍यानंतर मा. जिल्‍हाधिकारी यांच्‍या मंजुरीने 5 वर्षाकरीता दिर्घ मुदतीचा खणिपट्टा मंजुर करण्‍यात येतो.
2. अल्‍प मुदतीचा तात्‍पुरता खाणपरवाना-
अल्‍प मुदतीच्‍या परवान्‍यांकरीता महाराष्‍ट्र गौण खनिज उत्‍खन्‍न (विकास व विनियमन) नियम 2013 मधील प्रकरण चार नियम 58 नुसार जिल्‍हास्‍तरावर स्‍थापन करण्‍यात आलेल्‍या जिल्‍हा खाणकाम योजना समिती मार्फत उत्‍खनन करावयाचे क्षेत्र मंजुर करुन घेणे आवश्‍यक आहे. त्‍यानुसार अर्जदार यांचे कडून प्राप्‍त प्रस्‍तावांवर संबधीत जिल्‍हा खाणकाम योजना समिती मधील सदस्‍यांची ना-हरकत प्राप्‍त झाल्‍यानंतर सबंधीत क्षेत्रामधुन खाणकाम योजने मध्‍ये समाविष्‍ट करण्‍यात येते. जिल्‍हा खानकाम योजने मध्‍ये समाविष्‍ट क्षेत्र तात्‍पुरता अल्‍प मुदतीचा परवाना घेण्‍यास अर्जदार हे जिल्‍हास्‍तरावर-2001 ते 25,000 ब्रास पर्यंत, उपविभागीय स्‍तरावर 501 ते 2000 ब्रास पर्यंत, तहसिल स्‍तरावर 0 ते 500 ब्रास पर्यंत महाखनिज प्रणालीव्‍दारे ऑनलाईन अर्ज करुन परवाना प्राप्‍त करुन घेवू शकतात. अर्जासोबत खालील प्रमाणे कागदपत्रे आवश्‍यक आहे.
I. महाराष्‍ट्र गौण खनिज उत्‍खन्‍न (विकास व विनियमन) नियम 2013 मधील नमुना-त मध्‍ये अर्ज.
II. ज्‍या क्षेत्रासाठी अर्ज केला असेल त्‍यासाठीचे हक्‍काचे अभिलेख- 7/12.
III. उत्‍खनन करावयाचे क्षेत्र जिल्‍हा खाणकाम योजने मध्‍ये समाविष्‍ट असलेबाबतचे कागदपत्र
IV. क्षेत्राचे स्‍थान दाखविणारा नकाशा – मोजणी शीट ‘क’ प्रत.
V. अर्जदाराचे पॅन कार्ड.
VI. अर्जदाराचे आधार कार्ड.
उपरोक्‍त प्रमाणे सक्षम अधिकारी यांचे कडे महाखनिज प्रणाली व्‍दारे अर्ज सादर केल्‍यानंतर अल्‍प मुदतीचा तात्‍पुरता खाणपरवाना प्राप्‍त करुन घेता येईल.
3. गौणखनिजाचा साठा व विक्री व्‍यापारी परवाना.
गौणखनिजाचा साठा करुन विक्री करावयांच्‍या व्‍यापारी प्रयोजनार्थ महाराष्‍ट्र गौण खनिज उत्‍खन्‍न (विकास व विनियमन) नियम 2013 मधील प्रकरण सहा नियम 71 नुसार नमुना-ध मध्‍ये महाखनिज प्रणाली मार्फत अर्जदाराने खालील कागदपत्रांसह अर्ज सादर करणे गरजेचे आहे.
I. महाराष्‍ट्र गौण खनिज उत्‍खन्‍न (विकास व विनियमन) नियम 2013 मधील नमुना-ध मध्‍ये अर्ज.
II. ज्‍या क्षेत्रासाठी अर्ज केला असेल त्‍यासाठीचे हक्‍काचे अभिलेख- 7/12.
III. क्षेत्राचे स्‍थान दाखविणारा नकाशा – मोजणी शीट ‘क’ प्रत.
IV. अर्जदाराचे पॅन कार्ड.
V. अर्जदाराचे आधार कार्ड.
VI. अकृषक आदेश व नकाशा.
VII. क्रशर असल्‍यास प्रदुषण नियंत्रण बोर्डाचे प्रमाणपत्र
VIII. वित्‍तीय प्राप्‍तीकर विवरणपत्र (ITR)
उपरोक्‍त कागदपत्रांसह महाखनिज या ऑनलाईन पोर्टलवर अर्ज करण्‍याकरीता अनिवार्य असुन ऑनलाईन अर्ज कार्यालयात दाखल झाल्‍यानंतर आवश्‍यक ईतर विभागांकडुन ना-हरकत व कागदपत्रे मागविण्‍यात येतात. ईतर आवश्‍यक विभागांकडून ना-हरकत प्राप्‍त झाल्‍यानंतर मा. जिल्‍हाधिकारी यांच्‍या मंजुरीने वर्ष अखेर 31 डिंसेबर पर्यंत (कॅलेंडर वर्षासाठी) गौणखनिजाचा साठा व विक्री व्‍यापारी परवाना मंजुर करण्‍यात येतो.
अधिक माहितीसाठी जिल्‍हा खनिकर्म कार्यालय, जिल्‍हाधिकारी कार्यालय अकोला येथे संपर्क साधावा.